پیامبر خدا صلوات الله علیه در عرصه قیامت، در آن روز هولناک و دشوار با افسوس و دلى  پُردرد، قرآن ‏به دست مى‏ایستد و شکایت جانکاهى را به پروردگار مى‏کند:« پروردگارا! قوم من قرآن را رها کردند.»(فرقان/ 30) گویا رسول خدا(ص) مى‏فرماید خداوندا! مردم، نور، روشنگرى و بیانگرى قرآن را رها کردند، جداگر حق از باطل، رحمت و شفا را ترک گفتند، تشنه گشتند در حالى که آب زلال و گوارا در کنارشان بود، در ظلمات زندگى کردند در حالى‏ که در نزدشان نورِ آشکار و روشنگر بود. آه چه سنگین زیان و بزرگ خسارتى کرده است، کسى که این همه را رها کند!

در این بررسى مقصود ما از رها کنندگان قرآن، سرکشان و ستمگران نیستند که قرآن را بر سر نیزه کرده و با قرآن علیه قرآن مى‏جنگیدند و در پوشش اسلام و قرآن با سرنیزه‏هاى صفین قرآن را حمل مى‏کردند و یا مسجد ضرار را با انبوه منافقان پُر مى‏کنند؛ اینان دشمن‏ترین، دشمنان اسلام و قرآن‏اند، بلکه روی سخن با ایمان آوردگان، دینداران و پایبندان به مکتب است. آنان که تلاوت قرآن را رها کرده و از آن غافلند، و باعث مهجوریت و غربت قرآن شده اند.  

متأسفانه از پدیده‏هاى آشکار در جامعه اسلامى ترک تلاوت و قرائت قرآن کریم است، با وجود آیات فراوان قرآن درباره تلاوت آن، و دعوت پیامبراکرم (ص) و امامان علیهم السلام به تلاوت قرآن، اندک افرادى هستند که گوش شنوا دارند.

خداوند مى‏فرماید: « و قرآن را با دقت و تأمل بخوان.» (مزمل/ 4)

و نیز مى‏فرماید:« اکنون آنچه براى شما میسر است قرآن بخوانید.» (مزمل/ 4)

از حضرت رسول اکرم (ص) روایت شده، هر کس قرآن را پیش از سن بلوغ بخواند، حکمت را در کودکى فرا گرفته است. و فرمود: هر کس دوست دارد با پروردگارش سخن بگوید پس قرآن را بخواند، و هشدار مى‏دهند از این که روزى بر ما بگذرد و جزو بى ‏خبران باشیم، آنجا که مى‏فرماید: هر کس شبى ده آیه بخواند او را از « بى ‏خبران» نمى‏نویسند، و اگر پنجاه آیه قرائت کند با «ذاکران»، اگر سیصد آیه بخواند از شمار« رستگاران» و اگر پانصد آیه از قرآن را تلاوت نماید از مجتهدان شمرده مى‏شود.

بعضى از مؤمنان از ترس این که احکامِ تلاوت را نمى‏دانند خواندن قرآن را ترک مى‏کنند در حالى که رسول خدا صلوات الله علیه مى‏فرماید: اگر قرآن خطا و یا با لحن اشتباه خوانده شود و یا اعجمى آن را تلاوت نماید؛ فرشته‏اى آن را همان ‏گونه که نازل شده، برایش می‏نویسد.

نقش تلاوت قرآن در شخصیت انسان

تلاوت همراه با ترتیل قرآن از امور مهمى است که بر شکل‏ گیرى ایمان شخص تأثیر مى‏گذارد. به صورتى که انسان با خواندن قرآن، لطافت و قوت را با هم مى‏آموزد. در مسائل عاطفى و احساسى، نرم ‏دل و در دشوارى‏ها و برخورد با مشکلات و رنج و دردها محکم و قوى مى‏شود. از این‏ رو قرآن کریم خطاب به پیامبر خدا(ص) مى‏فرماید:« اى جامه به خود پیچیده، شب را جز کمى به پاخیز، نیمى از شب را، یا کمى از آن کم کن، یا بر نصف آن بیفزا، قرآن را با دقت و تأمل بخوان.»(مزمل/ 1 ـ 4)

همه‏ اینها براى آمادگى تحمل بار سنگین و پذیرش مسؤولیت بزرگ است: « چرا که ما به زودى سخنى سنگین به تو القا خواهیم کرد.» (مزمل/ 5)

و نسبت به مؤمنین تخفیف داده شده مى‏فرماید:«اکنون آنچه براى شما میسّر است قرآن بخوانید. او مى‏داند به زودى گروهى از شما بیمار مى‏شوند، و گروهى دیگر براى به دست آوردن فضل الهى ( و کسب روزى) به سفر مى‏روند. و گروهى دیگر در راه خدا جهاد مى‏کنند ( و از تلاوت قرآن باز مى‏مانند).»

از نشانه‏هاى اساسى و جدّى پرهیزکاران که در طول شبانه روز به طور طبیعى در آن‏ها مشاهده مى‏شود، این است که با خواندن قرآن به نفس خود حالت حزن و اندوه مى‏دهند. حضرت على (ع) علاقه آنها را چنین وصف مى‏فرماید:« پرهیزکاران در شب بر پا ایستاده مشغول نمازند، قرآن را جزء جزء و با تفکر و اندیشه مى‏خوانند، با قرآن جان خود را محزون و داروى درد خود را مى‏یابند. و اضافه مى‏فرماید: و هر گاه به آیه‏اى مى‏رسند که ترس از خدا در آن باشد گوش دل به آن مى‏سپارند، و گویا صداى بر هم خوردن شعله‏هاى آتش، در گوششان طنین افکن است.»(1)